کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی

مقدمه کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی

   مقدمه کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی | «شرق شناسی»، همانطور که از بخش پایانی واژه اش در بیشتر زبان های کشورهای اروپایی، که در این زمینه در سده های اخیر صاحب سابقه هستند، بر­می­آید: گرایشیست که پیرامون امور گوناگون در کشورهای شرقی بررسی، گفت و گو، تفسیر و قضاوت می­کند؛ نه شاخه ای مشخص از علوم. شرق شناسی که بیشتر یک مکتب است تا دانش، در آغاز سدۀ نوزدهم م. با کار بر روی زبان های آسیایی صورت علمی تری به خود گرفت. اما در حوزۀ هنرهای تجسمی «آریانتالیست ها(شرقی سازان) عنوانیست که به شماری از نقاشان آکادمیک اروپایی سدۀ نوزدهم داده اند. دیگر کتابهای عکاسی را ببینید.

خرید اینترنتی کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی

   اینان، بنابر سلیقۀ باب روز، به موضع های شرقی مآب (مثلاً: سلاطین، زنان حرمسرا، بازارها و غیره) را با برداشتی رُمانتیک تصویر می­کردند. برخی نیز از صحنه های زندگی واقعی اعراب و ترکان عثمانی مایه میگرفتند و آن را به طرزی غریب و افسانه ای نشان می­دادند(پردۀ حمام ترکی، و بعضی دیگر از نقاشی های انگر را میتوان در این زمره دانست).» (پاکباز، 1393، 18). فضای شاعرانه و رویایی آن عصر، خود دلیلی برای افزایش شیفتگی نسبت به دوران گذشته و روی آوردن به دنیای شگفت رازآمیز و ناشناخته بود. رُمانتیک گرایی با ترویج بازگشت به طبیعت، راه حلی جهت مقابله با تنش های حاصل از جوامع صنعتی بود که روز به روز نیز بر تعدادشان افزوده می­شد و ادبیات سفر، کنجکاوی نسبت به دیگر فرهنگ ها را برمی­انگیخت.(فورمان و مارتینز، 1380،46) همین نگاه احساسی به مشرق زمین و ساختن تصویر ذهنی رمانتیک از همسایه ای که زمانی برای خود اقتداری داشت و حالا پایین دست قرار گرفته بود، نشنانه عدم حاکمیت خردگرایی و به تبع آن درجا زدن، تنبلی و عقب ماندگی این جوامع نزد غربی ها و القای مجدّد و تمدید آن در سرزمین های مورد نظر نیز به شمار می­آمد. کتاب عکاسی از تاریخ تا تکنیک را نیز بخوانید.

بخشی از متن کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی

   ادوارد سعید یکی از خاص ترین اندیشمندان نیمۀ دوم سدۀ بیستم در مقدمۀ کتاب جریان سازش با همین عنوان، که یکی از تأثیرگذارترین منابع مطالعات پسا استعماری است و واکنش های مثبت و منفی زیادی را برانگیخته است، شرق شناسی را اینگونه معرفی و نقد کرده است: «شرق شناسی یک اسلوب اندیشیدن اس که بر پایۀ تفاوت های مبتنی بر هستی شناسی و دانش شناسی استوار است-تفاوت هایی که بین «مشرق زمین» و (در بیشتر موارد) «مغرب زمین»تشخیص داده می­شوند. شرق شناسی دارای دو معنای متفاوت است: یکی عالمانه یا آکادمیک و دیگری تخیلی. تبادل و «تردد» بین این دو مفهوم مداوماً رخ می­دهد... (سعید، 1390، 21) از نظر سعید مشرق زمین رقیب فرهنگی اروپا و در حکم یکی از ژرف ترین و مکررترین تصویرهاییست که اروپاییان از «دیگران» در ذهن دارند.(همان، 20) او شرق شناسی را یک شیوۀغربی برای سلطه بر مشرق زمین و تغییر ساعات آن و اعمال قدرت بر آن می­داند.(همان، 22)

کتاب مدیریت منابع عکس را نیز مطالعه بفرمایید.

کتاب نگاه ها به ایران پایان سده نوزدهم میلادی

   به نظریات سعید انتقادات و ایراداتی از جمله: جامع نبودن تحقیقات، نگرش یک سویه، تندروی و ... وارد شده است؛  اما چه به استدلال او در زمینۀ پروژۀ «دیگرسازی» غرب برای توسعۀ تمدنی خویش و جاده صاف کنی استعمار از طریق مطالعات شرقی اندیشمندان (محمدی، 1390، 14)، نظریۀ «دگربود»،(ترنر، 1390، 21) باور داشته باشیم و چه فقط آن را به غرب نسبت ندهیم و مسأله اساسی « ما و دیگری» را مشکل جهانی به حساب آوریم (ترنر، 1390، 179)؛ امروزه به این نتیجه رسیده ایم که به جای ذوق زدگی دیده شدن توسط دیگران و پذیرش آن به عنوان همۀ داشته­مان و همۀ آنچه هستیم، یا برعکس جبه گیری در مقابل آن و رد کردن کامل آن؛ به بررسی دقیق تصویری که از ما ساخته می­شود بپردازیم. منظری اینچنین متفاوت به آثار/ تصاویری گه شرق شناسان پدید آورده اند، یکی از راه هایی ست کی می­تواند مارا از تمرکز صرف روی تعاریف و تصاویری که دیگران از ما ارائه داد­اند، حتی اگر تبلیغات و تمجید باشد، دور نگه دارد و به نگریستن از درون به این آثار رهنمون شود. بدیهی است در این بررسی، بازخوانی همه ابعاد فرآیندی که تصویر شرق-دراینجا-ایران را در دل خود پدید آورده، بازتولید، شرح و تفسیر یا ارائه دوباره می­کند؛ هم به صورت منفرد و هم در کنار یکدیگر به عنوان اجزای یک ترکیب، ضروری است.

   ایران از گذشته بسیار دور برای اروپاییان کشوری آشنا بود، لذا تصویرسازی از آن سابقه ای قدیمی داشته و محدود به یک دوره زمانی نیست در نتیجه این سلسله مراتب تصویر سازی وسیله ایجاد پیش­انگاره­ای تصویری درباره ایران و ایرانی بوده­است. لذا وقتی مبحث نزقد تصاویر ایران پیش می­آید نه تنها عکس و متن کنار آن، بلکه پیش انگاره ها هم خود عرصه دیگری را در این نقد می­گشاید.(شیخ، 1378، 2) پس از سفر اول ناصر الدین شاه در سال 1873 به اروپا که اولین پادشاه ایرانی بود که به چنین سفری می­رفت، ایران در اذهان غربی در شخص پادشاه تجلی کرد.(همان، 3)

کتاب چهار هنر عکاسی را نیز مطالعه فرمایید.

   اولین گروه جهانگردان، عکس هایی از ایران را خریده و گرداوری کردند تا به هنگام بازگشت به وطن آلبومی از تصاویر مربوط به کشورهایی را که سفر کرده بودند داشته باشند. این آلبوم ها یاداور سفر آنانن و سندی بر آن به شمار می­رفت. در کتاب های راهنما به جهانگردان توصیه شده بود که عکس ها را از عکاسان شناخته شده خریداری نمایند... وظیفه این عکاسان آن بود که در مقابل جهانگردان غربی، کشورشان را به شکلی ارائه دهند که جوابگوی تصورات آنان نسبت به کشور باشند. یعنی ارائه تصاویری زیبا و کم نظیر که با بینش رویاگونه آنان از مشرق زمین اسرارآمیز مطابقت کند.(فورمان و مارتینز، 1380، 46)

   مجموعۀ حاضر که هدف اصلی از ترجمه و انتشار آن، آشنایی با بخشی از رویکرد تصویری به ایران است و نه معرفی عکس ها یا مجموعه دارها؛ افزون بر آنکه بینگر نگاه عکس های غربی و جریان های تأثیرگذار بر آن ها در آن دوران است؛ نگاه پژوهشگران معاصر و عموماً منتقد روش ها و جریان های قدیمی شرق شناسی را نیز از طریق انتخاب عکس ها و نوشتن شرح بر آن ها در کنار نمایش دادنشان، بازتاب داده و در معرض دیدقرار می­دهد. ترجمۀ نوشته های این شارحان که در کتابچۀ نمایشگاهی در اروپا به مخاطبان ارائه شده، تشکیل دهنده متن این کتاب است.

در این مجموعه از دو عکاس، و یک مجموعه دار خارجی مقیم ایران در دورۀ قاجار، عکس هایی ارائه داده شده:

-آنتوان سوریوگین: عکاس حره ای بود و عکس های زیادی برای فروش به مسافران غزبی در ایران تهیه کرده­است. نام او در کتاب ­های راهنمای سفر آن دوره، برای خرید عکس به مسافران در ایران توصیه شده است.

-ارنست هولتسر: تکنسین خطوط تلگراف بود و در کنار کار حرفه ای در ایران، به مستند نگاری دقیق محل زندگی خود اقدام کرد.

-آلبرت هوتس: بازرگان بود و بخشی از عکس های آلبوم هایش را در خود ثبت کرده و بخش دیگر را خریداری کرده است.

کورین فورمان معتقد است هوتس... به آن بخش از فرهنگ ایران که با فرهنگ اروپا در تضاد بود علاقه نشان می­داد، در حالیکه به صورت پیش فرض اندیشه هایش متأثر از علوم در حال ظهور انسان شناسی و نژاد شناسی آن زمان است، اما نگاه شرق شناسانه عمیقی در مجموعه عکس هایش یافت نمی­شود.(ستاری، 1394، 58)

لازم به ذکر است موزه قوم شناسی لایدن 351 قلم از مجموعه اشیایی که هوتس در نمایشگاه 1883 آمستردام از ایران تهیه کرده بود را در اختیار دارد؛ اگرچه این اجناس آنتیک گران­بها و با کیفیت بالای هنری نیستند ولی از نظر قوم شناسی پرارزشند. در این نمایشگاه که ناصرالدین شاه دستور همکاری با آن را صادر کرده بود؛ اقلامی نیز که با سازمان دهی جهانگیرخان، وزیر صنایع مستظرفه وقت به هلند انتقال داده شده بود، در معرض دید قرار گرفتند وی در نهایت هیچکدام خریداری نشده و به ایران بازگردانده شدند.(دو هوند،230، 2009)

اگرچه نویسندگان متن حاضر توضیح مفصلی درباره آلبوم ها و مجموعه عکس هوتس که تعدادی از آن ها تصاویر این کتاب را شکل­ می­دهند، داده­اند؛ با این حال دربارۀ چگونگی و چرایی انتخاب عکس های این مجموعه از میان همۀ تصاویر موجود در بایگانی توضیحی نداده­اند؛ اما با نگاهی به آثار ارائه شده و جمع بندی تصاویر و متون می­توان بخشی از گرایشات ذهنی آنان را در این زمینه دریافت.

همانطور که می­دانیم انتخاب عکس های آغازین یک مجموعه در جهت گیری ذهن مخاطب تأثیر زیادی دارند. این مجموعه نیز با عکسی آغاز می­شود که به همراه توضیحش مخاطب را به فضای رمانتیک/نوستالژیکی که از آن قبلاً در این نوشتار بحث شد، می­یرد. به دنبال ان در دو عکس بعدی تصویر همان شرقی ارائه می­شود که ذهن مخاطب غربی که طی چند قرن به آن عادت شده، به راحتی آن را با شنیده های قبلی­اش تطبیق می­دهد، میپذیرد و چیزی خلاف آن را قبول نمی­کند. افیون، ادامۀ همان داستان است که با جذابیت های روایی خاص خودش بیان می­شود و از آن به عنوان فعالیتی اقتصادی نام برده می­شود... به نظر می­رسد با توجه به تأثیرگذاری و نحوه ارائۀ عکس های نخستین مجموعه و همچنین حضوری تصاویری چون عکس های دراویش به همراه توضیحاتشان و...؛ به حرفه ­ها، صنایع و روابط اجتماعی نسبتاً کم توجهی شده ­است.

تمامی این جهت گیری­ها و شکل­دهی ها به همان­گونه که بوده ­اند، بدون حذف، جرح یا تعدیل، به ترجمۀ پیش­رو منتقل شده­اند تا مخاطب بتواند به درستی روابط را تجزیه و تحلیل کند وبه طور هم­زمان دو نگاه قدیم و جدید به ایران و جنبه ­هایی از وضعیت میهن خود در آن دوره را بررسی کند. گفتنی است در ترجمه این اثر وفاداری به اصل متن اوله حفظ شده و دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است.