رموز عکاسی طبیعت

پیشگفتار کتاب رموز عکاسی طبیعت

   امروزه یکصد و بیست و دو شاخه ی تخصصی در رشته ی عکاسی داریم. هنرعکاسی در دل طبیعت ناب به نظر آسان است و هستند عكاسانی که با خود می گویند نیازی به کتاب آموزشی ندارم ! و بسیارند هنرمندان کهنسالی که دست از طلب علم برنمی دارند. داود وكيل زاده در نوجوانی با نقاشی شروع کرد و به موازات آن به هنر خوشنویسی و گرافیک روی آورد. او سالهاست که با تلاشی خستگی ناپذیر برای ثبت زیبایی ها در شاخه های عکاسی کلاسیک، در زمره ی سرآمدان این هنر جای گرفته و چشم هنرشناسان را به تحسین واداشته است. (که میدانید کلاسیک هرگز نمی میرد و این سبک از هنر، جاودانه می ماند برای آنکه قُدما آن را بر اساس مبانی زیباشناختی پایه گذاری کرده اند.)

رموز عکاسی طبیعت

وكيل زاده تا به امروز سی کتاب نفیس از عكاسی کلاسیک را به دو زبان فارسی و انگلیسی برای شناساندن ایران به جهانیان، به چاپ رسانده که زوایه ی نگاه، قاب تصویرو ترکیب بندی در کنار کیفیت چاپ آنها، همه و همه تحسین برانگیز است زیرا خودش ناظر چاپ آنها بوده تا مبادا كیفیت رنگها دچار دگرگونی شود. تاکنون در زبان فارسی، کتاب آموزشی برای عکاسی از طبیعت نداشته ایم. در کتاب پیش روی شما، او با کشف و شهود، دستاوردهای ارزشمند خود را به هنرمندان جوان تر هديه داده است تا آنان از او پیشی بگیرند. او هیچ قید و بندی را به هنرمندان جوان دیکته نمی کند تا ایشان بتوانند در مسیر خلاقیت آثار عكاسی، از خاستگاه خودشان در ستایش از طبیعت مدد بگیرند. (کتاب تماشای رنج دیگران)

کتاب رموز عکاسی طبیعت

وكيل زاده یک هنرمند سرآمد است که در تمام کتاب هایش فرصت بی اعتنایی را از بیننده می گیرد. عکس های او گاه به نقاشی نزدیک می شود؛ او به مانند هانری ماتیس، نقاش فرانسوی، به خود استراحت نمی دهد! آرام و قرار ندارد و خستگی نمی شناسد. او بارها به سراسر ایران سفر کرده، سفرهایی استوار بر خرد و جهان بینی، برای گشودن بال عقل و احساس، برای آنکه در عکاسی معماری، مردم شناسی و طبیعت، آثاری ماندگار پدید آورد. (کتاب داستان عکاسی)

مقدمه کتاب رموز عکاسی طبیعت

سرزمین پهناور ایران با جغرافیای منحصر به فرد خود دارای آب و هوای متنوع و شرایط اقلیمی خاصی است. دریاچه های ارومیه و زریوار، رودهای کارون، زاینده رود و سپیدرود، سواحل جزایر کیش و قشم و لاوان، قلب سوزنده ی کویر لوت، کویر مصر و شهداد، رشته کوه های البرز و زاگرس و... تنها بخشی از سرزمین چهار فصل ایران است. تنوع آب و هوایی ایران بسیار چشمگیر است؛ در کنار دریای خزر شاهد بارندگی های فراوان، جنگل های انبوه و آب و هوای معتدل و مرطوب هستیم و در همان لحظه، کویر شهداد با خورشید سوزان و ماسه های تبدار، تشنه ی قطرهای باران است. در شمال غربی کشور به علت مجاورت با قلل مرتفع سبلان وسهند و نزدیکی به کوههای قفقاز و آرارات و دریای مدیترانه، شاهد آب وهوای نسبتا سرد و زمستان های پربرف هستیم. در جنوب، استان های مجاورخلیج فارس، با هوای داغ و شرجی دست و پنجه نرم می کنند. این شرایط جغرافیایی فضای ایده آلی برای عکاسان طبیعت فراهم می آورد و تنوع زیست محیطی آن می تواند روح خلاق و تنوع طلب هر هنرمندی را سیراب کند. (کتاب عکاسی دیجیتال و ACR)

با این مقدمه ی مختصر، ابتدا می خواهم به چند نکته ی اساسی اشاره کنم، سپس شما را به دیدار از تصاویر طبیعت این کهن سرزمین دعوت می کنم و رموز عکاسی آن را برایتان بازگو خواهم کرد. با شناختی که از این سرزمین پهناور دارم و بنا به تجربه ی شخصی ام طی این سال ها که به عنوان عکاس طبیعت و میراث فرهنگی فعالیت کرده ام، شاهد چندگانگی و نظرات متفاوتی بوده ام. با ظهور دنیای دیجیتالی، به نظر می رسد ما بیشتر شاهد این چندگانگی هستیم. پشت سر گذاشتن دوران گذار از دنیای فیلم و اسلاید و دانش مخصوص به خودش، به دنیای دیجیتالی ونرم افزاری امروز، برای عکاسان قدیمی، کاری دشوار، اما شدنی و برای جوانان امروز، موضوعی طبیعی جلوه می کند. اما من مایلم بدون اینکه به گذشته بپردازم، تجربه و نگاه امروز خود را با شما در میان بگذارم. در فرایند تبدیل شدن دوربین های قدیمی تر به دوربین های دیجیتالی امروزی، برایم دغدغه هایی ایجاد شده که در ادامه، به شرح یک به یک آنها می پردازم. (کتاب فرهنگ مصور عکاسی)

کسب اطلاعات در مورد ابزار و وسایل مورد استفاده

امروزه شاهد تنوع بسیار زیادی در برندها و امکانات عکاسی هستیم. من همواره کوشیده ام وقت خود را صرف جمع آوری اطلاعات از وسایل مورد نیازم کنم. گاهی شاهد هستیم عكاسانی علاقه ی زیادی به جمع آوری اطلاعات از تمامی دوربین ها و وسایل دارند و زمان بسیاری را به کسب این اطلاعات اختصاص می دهند. اما حقیقت این است که وقت ما محدود است و همین محدودیت باعث می شود از کار اصلی که همانا عکاسی کردن است، بازبمانیم. شاید به همین دلیل است که بسیاری از این علاقه مندان، کمتر عکس میگیرند و ما کمتر شاهد کارهایشان هستیم. به یاد داشته باشیم این عکاس است که عکس می گیرد و دوربین، تنها وسیله ای است برای عکاسی! (کتاب نورپردازی تکچهره)

پارامتر بسیار مهمی که میتواند عکس یک عکاس را از دیگر عکاسان متمایز کند، نوع دید و ساختار زیباشناختی آن است. ما باید برای دید و نگاه عكاس، ارزش و اهمیت فوق العاده ای قائل باشیم. نتیجه نهایی، آن چیزی است که در معرض دید قرار میگیرد، افکار و اندیشه های عکاس و نوع نگاه او را نسبت به موضوع بیان میکند و جهان بینی عکاس را به نمایش می گذارد. پس با این تجربه، من تلاش می کنم در حد نیازم در مورد دوربین ها و لنزهای موجود اطلاعات کسب کنم. آشنا شدن با خصوصیات تمامی دوربین ها، لنزها و... کار بسیار خوبی است اما شاید بیشتر مناسب مدرسان، محققان و فروشندگان تجهیزات عکاسی باشد. (کتاب سواد بصری در صحنه تئاتر)

دانش نرم افزاری و چاپ

در گذشته هنرمندی که اقدام به عکاسی می کرد، یاد میگرفت چگونه برای ظهور و چاپ عکس خود اقدام کند. این، کاری حساس، خسته کننده و پرهزینه بود که نهایتا پس از چاپ، چنانچه قرار بود از این عکس در کتاب یا مجله استفاده شود، باید در لیتوگرافی، اسكن، ویرایش و اصلاح رنگ می شد تا آماده ی چاپ در كتاب و... شود. با پیدایش لابراتوارها و جانشین شدن فیلم اسلاید به جای فیلم نگاتيو، احتیاجی نبود عکاس خودش برای ظاهر کردن عکس ها اقدام کند. بنابراین عکاسان عادت کرده بودند فقط عکاسی کنند و فیلم آن را برای ظهور به لابراتوار ببرند. پس از آن به نظر می رسید کارشان به اتمام رسیده است. (کتاب عکاسی و نظریه)

امروز عکاس مجبور است شخصا تمامی مراحل را تا آماده سازی برای چاپ انجام دهد اما به صورت دیجیتالی عکاس پس از گرفتن عکس، آن را به کامپیوتر منتقل می کند، سپس با آگاهی از رنگ، به پردازش و اصلاح رنگ تصویر می پردازد که خود مقوله ای است بسیار مهم. در مرحله ی بعد، با استفاده از نرم افزار، ویرایش های لازم را انجام خواهد داد. اصلاح رنگ و ویرایش باید به نحوی باشد که در زمان چاپ مشکلی برای تصویر به وجود نیاید و این امر، مستلزم آگاهی عکاس از چاپ و ترام چاپی (چاپ افست) است. از این رو من هم سعی کردم از تجارب نرم افزاری گذشته ام که با کارهای گرافیکی ام پیوند دارد، استفاده کنم و در جهت ارتقاء آن بکوشم. در این مورد هم شاهد نرم افزارهای متعددی هستیم که می شود در هر یک از آنها پردازش تصویر را انجام داد و این تنوع، گاهی گیج کننده است.

بعضی ها می خواهند از تمام آنها سر در بیاورند و طرز کار با همه ی این نرم افزارها را فرا بگیرند. در این مورد نیز باید بگویم من فقط با برنامه Photoshop و نرم افزار Capture NX2 که مربوط به دوربینم است، کار میکنم. معتقدم بیش از نیاز وقت گذاشتن، مرا از عکاسی باز می دارد.

دیدگاه و ذهنیت های شخصی ام به عنوان یک هنرمند

در تمام این سالها که کارهای هنری انجام می دهم، دریافته ام که افکار و اندیشه های هنرمند باید در هنرش تجلی داشته باشد، بتواند خودش باشد، حرف خودش را بزند و نگاه خودش را معرفی کند. اگر هنرمند این راه را برود، نامش هنرمند است و اگر کپی دیگران را انجام دهد، کپی کار است نه هنرمند!  یک اثر هنری را از سه منظر می توان مورد بررسی قرار داد: مكتب هنری، تکنیک اجرایی و سبک شخصی. مکتب های هنری مانند:کلاسیسم، امپرسیونیسم و... که تعاریف شناخته شده ای دارند. تکنیک های اجرایی نیز به نوع مواد مورد استفاده در اثر هنری مربوط است. مانند: تکنیک آبرنگ و تکنیک رنگ و روغن در نقاشی. اما آنچه باعث شناسایی خالق یک اثر هنری میشود، سبک شخصی اوست که ذهنیت ها و حس های درونی وی را منتقل می کند، او را از دیگر هنرمندان متمایز می سازد و در واقع، امضای شخصی هنرمند محسوب می شود.

به عنوان یک عکاس واقعگرای طبیعت، مایلم با دید و نگاه شخصی ام عکاسی کنم. بنابراین احساساتم را رها میکنم و از آنچه احساسم می پسندد، عکاسی میکنم. با این توضیح که در تمام مدت، تلاش میکنم این احساسات، با شعور و درک هنری همراه باشد و خلاقیت داشته باشم. من علاقه زیادی به نقاشی آبرنگ، سبک آبستره و امپرسیونیسم دارم، هر چند عکس های من در صنعت توریسم و گردشگری مصرف بسیار دارد و نباید از واقع گرایی دور شود، اما با حفظ این ارزش ها تلاش میکنم بعضی از کارهایم به نقاشی آبستره نزدیک شود. گاهی عکس هایی میگیرم که نمی توانم بفروشم اما از لحاظ روحی برای من ارضاکننده است.

بیشتر کتاب هایی که تاکنون در زمینه ی عکاسی چاپ شده، بحثهای فیزیکی و علمی آن را مورد مطالعه قرار داده اند. انتقال این دانش به علاقه مندان عکاسی بسیار لازم است اما از آنها عکاس برجسته نخواهد ساخت. یادآور می شوم عکاسی طبیعت، مستلزم برنامه ریزی و شناخت عوامل بسیاری است که سعی کردم در این کتاب به آن بپردازم. این کتاب به کسانی اختصاص دارد که با عکاسی آشنایی دارند و چگونگی کار با دوربین و لنزها را به خوبی می دانند و فقط می خواهند دید و نگاه خلاقانه را در خود تقویت کنند. امیدوارم با ارائه ی این کتاب توانسته باشم تجارب خود را در اختيار علاقه مندان به عکاسی طبیعت بگذارم و قدمی ناچیز در پیشرفت هر چه بیشتر عكاسی این مرز و بوم بر دارم.